Το λιμάνι του Πανόρμου...!

Πάντα ο Πάνορμος φόβιζε τους Βενετούς… Πιθανότατα γιατί ήταν φυσικό λιμάνι και κάποια, λίγα όμως, εχθρικά σκάφη μπορούσαν να ελλιμενιστούν σ’ αυτόν και να υποστηρίξουν μια μεσαίου μεγέθους απόβαση. Το μειονέκτημα ήταν η μεγάλη απόσταση από το Κάστρο και ο κακός δρόμος. Στον Άγιο Ιωάννη στο Πόρτο μπορούσαν να ελλιμενιστούν λίγα και μικρά σκάφη (συνήθως πειρατικά). Στην Κολυμπήθρα και στον Άγιο Νικόλαο, με ισχυρούς βοριάδες, δεν μπορούσε να σταθεί ο στόλος. Αν και όλες οι οθωμανικές επιδρομές αναπτύχθηκαν από τον όρμο του Αγίου Νικολάου, η επιμονή των Βενετών στη φύλαξη του Πανόρμου δεν μπορεί να ήταν άνευ λόγου. Τόσον o Ferrari (1620) όσον και ο Basilicata (1630) σημειώνουν ρητά: «...il porto di Pallormo» è guardato da sessanta soldati albanesi abitanti in quel luogo militia buona suffitiente».

Τον Μάιο του 1735, ο ξακουστός κουρσάρος Μανέτας , «αρεστάρει» στον Ευβοϊκό, πλοίο με φορτίο λαδιού, που είχε σαλπάρει από λιμάνι της Αττικής για την Γαλλία. Του άρπαξε το εμπόρευμα και το μετέφερε στο λιμάνι του Πανόρμου. Αυτό δεν ήταν το μοναδικό περιστατικό. Στην Τήνο, όταν έφυγαν οι Βενετοί, σταμάτησαν να λειτουργούν τα φυλάκια προειδοποίησης και χωρίς βιγλάτορες και βενετσιάνικη προστασία, έγινε ο όρμος του Πανόρμου λημέρι πειρατών και κουρσάρων. Ο πειρατής Τζουάνες Ψάλτης, ήταν ο φόβος και ο τρόμος των καραβοκύρηδων, που ταξίδευαν ανατολικά του στρέτου (Άνδρου- Τήνου). Είχε παντρευτεί ντηνιακιά από τον Πύργο, και είχε φτιάξει την κλίκα του από εξωμερίτες. Το τσίμπερο λατίνι του Ψάλτη, ήταν αγορασμένο από μαλτέζους πειρατές και είχε για πλήρωμα 6 ναύτες. Τον Αύγουστο του 1808, ένα υδραίικο καΐκι, του Ανάργυρου Μαυριδερού, που κουβάλαγε 1988 οκάδες μέλι για την Άνδρο, πιάστηκε σε «γιουρούσι» του Ψάλτη. Όλο το πλήρωμα και ο καπετάνιος του υδραίικου, πέρασαν τα μύρια όσα, μέχρι να τους μεταφέρουν στον Πάνορμο. Εκεί, οι σπαντίδοι τους ρήμαξαν στο «μπιρτάκ», τους πήραν τα ρούχα και τους άφησαν χωρίς φαγητό και νερό, μισοπεθαμένους στην αμμουδιά.Ο Πάνορμος, για 100 περίπου χρόνια (1718-1815), με την ανοχή των Οθωμανών (που έπαιρναν μπαξίσι από τους, σαλταδόρους), είχε γίνει τόπος ασυδοσίας. Δεν ήταν φρόνιμο, για του φιλήσυχους εξωμερίτες, να ‘χουν νταραβέρια με τους «στράνιους ανουματέους» του όρμου. Κινδύνευαν να βρεθούν μπλεγμένοι χωρίς να το πολυκαταλάβουν, από τους «λαμκιόρους» θαμώνες των καπηλειών, κι από τους «ζόρ’κους» σπαντίδους.