Η «Κοιμωμένη» του Χαλεπά...!

Πριν από μερικές ημέρες ανακοινώθηκε επίσημα ότι η πανέμορφη Ωραία Κοιμωμένη του Γιαννούλη Χαλεπά, το πιο διάσημο και σημαντικό γλυπτό της σύγχρονης Ελλάδας θα μετακινηθεί από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών σε ειδικό χώρο συντήρησης γλυπτών μετά από μία μεγάλη και επίμονη διαδικασία που κίνησε η οικογένεια του καλλιτέχνη.

Με αυτή την αφορμή το εντυπωσιακό άγαλμα ήρθε ξανά στην επικαιρότητα, αποκαλύπτοντας για άλλη μια φορά τον συγκινητικό θρύλο που το συνοδεύει, μία ιστορία αγάπης, που αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν είναι αληθινή, έγινε γνωστή στην καλή κοινωνία των Αθηνών στα τέλη του 19ου αιώνα και έχει πια περάσει στη σφαίρα του μυθικού.

Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι ότι το περίφημο άγαλμα φτιάχτηκε στη μνήμα της νεαρής Σοφίας Αφεντάκη, κόρης ενός πολύ πλούσιου αστού της εποχής, μετά από παραγγελία της ίδιας της μητέρας της στον Γιαννούλη. Χαλεπά.

Η Ωραία Κοιμωμένη πίσω στον 19ο αιώνα, την εποχή του θανάτου της 18χρονης Σοφίας

Μάλιστα, ο θρύλος θέλει τον γλύπτη να δυσκολεύτηκε αρκετά μέχρι να αποφασίσει τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να αναπαραστήσει τη νεκρή κοπέλα. Κι όταν τελικά κατέληξε σε ένα πρώτο δείγμα η απογοήτευση που πήρε ήταν μεγάλη αφού το γλυπτό δεν άρεσε καθόλου στην κυρία Αφεντάκη. Τότε λέγεται ότι ο Χαλεπάς πήρε ένα λοστό και τον κάρφωσε στο σώμα του αγάλματος, τόσο δυνατά ώστε το κεφάλι αποκολλήθηκε από το υπόλοιπο σώμα. Σύμφωνα με την ιστορία, η μητέρα της Σοφίας εκείνη την στιγμή άλλαξε γνώμη και παρακάλεσε τον γλύπτη να ξαναφτιάξει το άγαλμα όπως ήταν πριν.

Η Ωραία Κοιμωμένη στολίζει μέχρι και σήμερα τον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Αφεντάκη και παραμένει το πιο εμβληματικό σημείο του Α' Νεκροταφείο, την ίδια στιγμή όμως έχει από πίσω και μία συγκινητική ιστορία με αρκετά κοινά σημεία με εκείνη του Σαιξπηρικού Ρωμαίος και Ιουλιέτα.

Ο αστικός μύθος θέλει λοιπόν τη νεαρή Σοφία να έχει υπάρξει ένα από τα πιο όμορφα και ερωτεύσιμα κορίτσια της εποχής της. Παρόλα αυτά η ίδια παρέμεινε εντελώς αδιάφορη απέναντι στον θαυμασμό των αντρών και το φλερτ ήταν πάντα κάτι που δεν αφορούσε καθόλου.

Η Σοφία Αφεντάκη

Κάποτε, καμιά δεκαριά φοιτητές εξέχοντες νέοι της εποχής οργάνωσαν εκδήλωση προς τιμήν της Σοφίας, στην ταβέρνα «Τις πταίει» στην οδό Ηφαίστου 53, που πήρε το όνομά της από το γνωστό άρθρο του Τρικούπη. Οι νέοι μαζεύτηκαν στην ταβέρνα με τα ποιήματα τους και την περίμεναν για να τα απαγγείλουν.

Η Σοφία τους έστησε και γύρω στα μεσάνυχτα, όταν το γλέντι άναψε, ήρθε η χωροφυλακή και η φοιτητική βραδιά είχε άδοξο τέλος. Η Σοφία δεν συγκινήθηκε ούτε από τον Γάλλο πλωτάρχη Αρνέ, που τον θάμπωσε στην δεξίωση της αμερικανικής πρεσβείας και την επομένη, ενώ έπρεπε να αποπλεύσει με το πολεμικό ιστιοφόρο, προφασίστηκε βλάβη, για να μείνει στην Αθήνα να την ξαναδεί. Δεν την συγκίνησε ούτε το προξενιό με το πλουσιόπαιδο Γιαννάκη Αναστασόπουλο, που της έκανε ο πατέρας της.

Η Ωραία Κοιμωμένη στολίζει μέχρι σήμερα τον τάφο της κοπέλας

Λίγα χρόνια αργότερα ο πατέρας της Σοφίας αναχωρεί για τη Νάπολη όπου έχει δουλειές, παίρνοντας μαζί του και την κόρη του στην οποία είχε τεράστια αδυναμία. Εκεί, ένα βράδυ, πηγαίνουν μαζί στην όπερα μετά από πρόσκληση του Δημάρχου. Εκείνη τη νύχτα η δεσποινίς Αφεντάκη γνωρίζει και ερωτεύεται αμέσως το νεαρό τενόρο Μάριο Τζοβάνι με τον οποίο ζει έναν θυελλώδη έρωτα κρυφά, φυσικά, από τον πατέρα της που δεν θα ενέκρινε ποτέ μία τέτοια σχέση.

Ένα απόγευμα όμως που η κοπέλα λείπει από το δωμάτιο της ο Αφεντάκης ανακαλύπτει την αλληλογραφία της και γίνεται έξαλλος και επιστρέφει κατευθείαν με την Σοφία στην Αθήνα. Η ιστορία υποστηρίζει ότι η 18χρονη κοπέλα αδυνατούσε να ζήσει μακριά από τον Μαρίο, ο οποίος όμως δεν απάντησε ποτέ σε κανένα από τα τα γράμματα της. Τελικά η Σοφία έπεσε σε βαθιά μελαγχολία και αποφάσισε να πεθάνει πίνοντας δηλητήριο.

Δύο μήνες μετά ο Αφεντάκης πηγαίνει στη Νάπολη να βρει το ειδικό «λεπτόκοκκο» μάρμαρο στα λατομεία της Καρέρα, που του ζήτησε ο Χαλεπάς για να φτιάξει το μνημείο της Σοφίας. Στο ξενοδοχείο διαβάζει στην εφημερίδα την τρομερή είδηση: «Εις τον «Λόφον του έρωτος», ηυτοκτόνησεν ο διάσημος τενόρος Μάριο Τζοβάνι…». Ο τενόρος πριν από 6 μήνες είχε τραυματιστεί σοβαρά, νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο και όταν εξήλθε, βρήκε στο σπίτι όλες τις επιστολές της Σοφίας. Τις διάβασε και ζήτησε πληροφορίες από την Αθήνα. Όταν του ανήγγειλαν τον θάνατό της, έθεσε τέρμα στη ζωή του με μία σφαίρα στην καρδιά.

Ο Μάριο Τζοβάνι

Αυτός είναι ο μύθος που ακολουθεί την διάσημη Ωραία Κοιμωμένη. Ωστόσο υπάρχει και η άλλη, πολύ πιο γήινη εκδοχή. Εκείνη που θέλει απλώς τη νεαρή Σοφία, όντως ένα από τα πιο όμορφα κορίτσια της Αθήνας, να πεθαίνει από τη μάστιγα του 19ου αιώνα, τη φυματίωση.

Και σε αυτή όπως και σε όλες τις ελκυστικές μυθικές ιστορίες, εκείνες που δεν μπορούν να αποδειχθούν, αλλά ούτε και να διεψευστούν, ο καθένας έχει το δικαίωμα και την πολυτέλεια να πιστέψει αυτό που έχει ο ίδιος ανάγκη να πιστέψει.

Πηγή κειμένου: http://www.womantoc.gr

Συμπληρώθηκαν 67 χρόνια από τον καιρό που ο Υστερνιώτης γλύπτης Αντώνης Σώχος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τη φθορά της «Κοιμωμένης». Μάλιστα, τότε, στην περιβόητη δίκη του Δεκεμβρίου του 1950, πρότεινε να τεθεί το έργο σε υαλόφρακτο πλαίσιο… Έκτοτε κανείς δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά. Τώρα που το έργο θα μεταφερθεί στην Εθνική Πινακοθήκη για συντήρηση, κάτι που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και δεκαετίες, αρχίσαμε να λέμε –ως συνήθως- βλακείες, χύνοντας κροκοδείλια δάκρυα… Μπορεί, λοιπόν, να μην ενδιαφέρθηκαν εκείνοι που έπρεπε, ενδιαφέρθηκε όμως ένας 80χρονος δάσκαλος: ο Κων/νος Ν. Καρδαμίτσης από τα Υστέρνια, ο επιλεγόμενος «γερο-πλάτανος της Εξωμεριάς». Να το σημείωμά από το «Κυκλαδικόν Φως» του 1955!

Η «Κοιμωμένη», με δικαστική απόφαση, έχει κριθεί κατά τον Αστικό Κώδικα ως «πράγμα εκτός συναλλαγής». Δεν πωλείται, δε χαρίζεται… Δεν ανήκει σε κανένα.. Ανήκει στον ελληνικό λαό. Έπρεπε, λοιπόν, τον καιρό που βρόνταγε η τσέπη μας, να είχαμε εκπονήσει δυο μαρμάρινα αντίγραφα, ένα για τον τάφο κι ένα για την Τήνο, ενώ το πρωτότυπο να πάει στην Εθνική Πινακοθήκη μαζί με τα υπόλοιπα έργα του μεγάλου καλλιτέχνη....