Είναι γνωστό το όμορφο έθιμο της «Φάτνης» στον καθολικό κόσμο. Σε κάθε εκκλησία στήνεται και μια φάτνη. Η μια ανταγωνίζεται την άλλη! Εκεί συναντιούνται δυο πρωταγωνιστές «το Θείο και το ανθρώπινο»…
Οι ρίζες αυτού του εθίμου φτάνουν ως το μεσαίωνα. Τότε η πλειοψηφία των ανθρώπων ήταν αγράμματοι και αδυνατούσαν να καταλάβουν το Ευαγγέλιο. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη μιας απλής αναπαράστασης της ιστορίας της γέννησης του Χριστού για τον απλό λαό. Με την ανάπτυξη της γλυπτικής το 13ο αιώνα συναντάμε στις εκκλησίες ξύλινα ανάγλυφα πολύπτυχα που εξιστορούν τα Χριστούγεννα.
Η πρώτη φάτνη στήθηκε στη πόλη Greccio της Ιταλίας από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης το 1223. Σε μια σπηλιά ο Άγιος Φραγκίσκος έβαλε πάχνη και δύο ζωντανά ζώα, ένα βόδι και ένα γαϊδούρι. Έπειτα προσκάλεσε τους κατοίκους της περιοχής για να δουν την παράσταση της γέννησης του Χριστού. Παρόμοιες αναπαραστάσεις έγιναν εξαιρετικά δημοφιλής αλλά με τα χρόνια οι άνθρωποι και τα ζώα αντικαταστήθηκαν από ολόγλυφες φιγούρες.
Στη φάτνη παρουσιάζεται η αγία οικογένεια με το νεογέννητο βρέφος και δίπλα τους εμφανίζονται συχνά οι μάγοι, οι βοσκοί, άγγελοι και κάποια ζώα. Οι φιγούρες συνήθως είναι χειροποίητες με λεπτομερή χαρακτηριστικά και ενδύματα. Στην κορυφή της στέγης πάνω από τη φάτνη υπάρχει ένα αστέρι.
Η πόλη που φημίζεται για τα εργαστήρια κατασκευής φάτνης είναι η Νάπολη. Αυτό οφείλεται στο βασιλιά Κάρολο Γ΄, γιό του καθολικού βασιλιά Φίλιππου Ε’ της Ισπανίας. Ο Κάρολος, στο πρώτο μισό του 18ο αιώνα, ξόδεψε άφθονα χρήματα και χρόνο για να κατασκευάσει μια βασιλική φάτνη. Το έργο ανέθεσε στους κορυφαίους τεχνίτες της Νάπολης που δούλευαν στα βασιλικά εργαστήρια κατασκευής πορσελάνης capodimonte.
Οι πλούσιες οικογένειες της πόλης μιμήθηκαν το βασιλιά τους και προσπάθησαν να το συναγωνιστούν κατασκευάζοντας εντυπωσιακές φάτνες. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν η Νάπολη έγινε το σπουδαιότερο κέντρο κατασκευής φάτνης στην Ευρώπη. Η κατασκευή φάτνης είχε γίνει πλέον λαϊκή παράδοση.
Οι πιο μεγάλες και εντυπωσιακές φάτνες που είδα στη Χριστουγεννιάτικη Ρώμη ήταν στο καθεδρικό ναό του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό. Στο κέντρο της μεγαλόπρεπης πλατείας του Αγίου Πέτρου, δίπλα σε ένα τεράστιο και ολόφωτο χριστουγεννιάτικο δέντρο, στήνεται κάθε χρόνο μια μεγάλη φάτνη σε φυσικό μέγεθος, με ακριβή αναπαράσταση της αγίας οικογένειας, με τους μάγους, τα ζώα και πολλές άλλες φιγούρες που πλαισιώνουν τη σκηνή. Η δεύτερη φάτνη σε μικρότερη κλίμακα, βρίσκεται στο εσωτερικό του καθεδρικού ναού, στην νότια πλευρά και έχει πιο πολλές λεπτομέρειες. Ένας μικρόκοσμος με ανθρώπινες φιγούρες, χήνες, προβατάκια, βλάστηση και ακόμα έναν νερόμυλο που γυρνά με πραγματικό νερό.
Στην Ελλάδα η φάτνη ήρθε από την Ιταλία. Στην χώρα μας την περίοδο των Χριστουγέννων μπορεί να συναντήσει κανείς φάτνες σε μερικές κεντρικές πλατείες. Όμως οι περισσότερες είναι μικρές και κακότεχνες σε σχέση με τις φάτνες που φτιάχνονται στην Ιταλία τις μέρες των γιορτών και θεωρούνται καλλιτεχνικά αριστουργήματα. Αν κάποιος βρεθεί αυτές τις μέρες στη Ρώμη θα συναντήσει σε κάθε γωνιά της πόλης φάτνες! Σε πλατείες, σε εμπορικά κέντρα και σε εκκλησίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου